کوه قاف

کوه قاف کوهی اسطوره ای و نمادین است. هرچند عرفا و صوفیان از این کوه و سختی های پیمودن آن برای مفاهیم عرفانی وام گرفته اند اما ریشه این نماد به اسطوره ها برمی گردد. این کوه در اساطیر ایران، هند و یونان پیشینه ای کهن دارد. در برهان قاطع آمده است قاف بر وزن کاف است و با شمارگان حروف ابجد شماره آن ۱۰۰ می شود. دکتر کزازی می گوید: کوه قاف، شکل عربی کوه کَپک Kapk یا کپ Kap است. در بندهشن از این کوه سخن آمده و آنرا کوهی بررُسته از ابرسین دانسته است. ابرسین یا ابورسین، پس از البرز کوه، بلندترین کوه به شمار می رود. فرهنگ نویسان کوه قاف را کوهی می دانند که گرداگرد جهان کشیده شده و آنچنان بلند است که سر به سپهر می ساید: کوه قاف، در معجم البلدان مسطور است که کوه عظیم است به گرد دنیا درآمده؛ از او، تا آسمان مقدار یک قامت است(یعنی فاصله کمی است)؛ بلکه در آسمان بر او مطبق است و سورۀ قاف اشارت بدوست و جِرمش از زمرد است و کبودی هوا از عکس لون اوست و ماورای آن، عوالم و خلایق فراوانند که حقیقت حالشان غیر از خدای-تعالی- نداند و در بعضی

ادامه مطلب »
ویس و رامین

ویس و رامین

ویس و رامین یکی دیگر از داستانهای عاشقانه زبان فارسی است. پیشتر در این سایت داستان زریر و آتوسا، کهن ترین اسطوره عاشقانه را آورده ایم. اما این افسانه، یعنی ویس و رامین، افسانه عاشقانه کهن پارتی است که از دوران اشکانیان برای ما به یادگار مانده است. فخرالدین اسعد گرگانی نزدیک به ۹ قرن پیش (۴۳۲- ۴۴۶) یعنی ۵۰ سال پس از پایان سرودن شاهنامه، این داستان را از زبان پهلوی به زبان فارسی برگردانده است. این اثر به شعر سروده شده است. پژوهشگران آن را با داستانهای تریستان و ایزوت و نیز با مارک شاه و برانژین مقایسه می کنند. تولد ویس در مرو پادشاهی بود به نام موبد منیکان که شاهان اقلیم های دیگر همگی از او فرمان می بردند. یکسال در بهار جشنی برپا کرد و همه برزگان ایران را همراه زنان و دخترانشان از آذربایجان، ری، گرگان، خراسان، کهستان، اصفهان و دهستان دعوت کرد. درمیان میهمانان زنی بسیبار زیبا و برازنده به نام شهربانو شهرو بود. شهرو همسر قارن، شاه ماه آباد (شاید مهاباد امروزی) بود. شاه موبد با دیدن شهرو دل باخت و از او درخواست ازدواج کرد. اما شهرو گفت دیگر مویش سپید شده و فرزندانی مانند ویرو دارد. اما با او پیمان

ادامه مطلب »
درختان در نظر مردم باستان جایگاه خدایان بوده اند

درختان مقدس جهان

درختان مقدس جهان پر شمارند. شما هم بی شک از درخت آرزوها یا درخت زندگی چیزهایی شنیده اید. یا با چیزهایی مثل نحس بودن بریدن یک درخت یا حتی شاخه ای از آن برخورد داشته اید. اینها و مواردی مانند آن به باور مردم باستان به مقدس بودن درختان برمی گردد. این باورها نه تنها یادآور باورهای مردمان مصر و میانرودان در دورانهای باستانست، بلکه در دوران کنونی و به ویژه در قرن ۱۹ که هنوز تمدن میان بسیاری از اقوام افریقا وامریکا و اقیانوسیه راه پیدا نکرده بود، باورهایی از این دست میان مردمان این سرزمینها رواج داشت. درختان مقدس جهان در هر کشور و فرهنگی متفاوت است. برخی درخت غار، آن یکی بلوط، دیگری زیتون یا انجیر و… مقدس می دانند. هر کدام از این فرهنگها هم داستان و افسانه ای دارند که دلیل تقدس درخت مقئس آنهاست. دلیل تقدس یک درخت با تقدس درختان مقدس دیگر در جاهای دیگر میتواند مشترک یا متفاوت است. چرا درختان در اساطیر جهان مقدسند؟ نخستین مردمان جهان که درخت را مقدس می دانستند شاید مردمان مصر باستان باشند. آنها باور داشتند از میان خدایانشان، بسیاری در درختان سکونت دارند. آنها به ویژه می پنداشتند خدایان در درخت مقدس sycomore زندگی می

ادامه مطلب »
دیو سپید مازندران

دیو سپید

دیو سپید مازندران یکی از اسطوره های شناخته شده ایرانست. میدانیم نبرد رستم با دیو سپید، خوان هفتم از هفتخوان رستم بود. داستان از آنجا آغاز شد که کیکاووس، شاه ایران به ترفند دیوی خنیاگر تصمیم گرفت به مازندران لشکرکشی کند. در این یورش شاه و سپاهیانش به دست دیو سپید اسیر و زندانی شدند. دیو سپید، کاووس و سران لشکرش را به جادویی گرفتار و آنها را کور کرد. کیکاووس از زندان فرستاده ای به زابلستان فرستاد و از رستم بزرگترین پهلوان افسانه ای ایران کمک خواست. رستم پس از گذشتن از شش خوان پر از ماجراهای شگفت انگیز، سرانجام به مازندران رسید. او باید برای آزاد کردن شاه و سران سپاه ایران با دیو سپید جنگید. در این نبرد او بر دیو پیروز شد و توانست با خون جگر دیو سپید بینایی شاه و سران سپاه را به آنان بر گرداند. در این افسانه چند پرسش مطرح است. دیو سپید کیست؟ مازندران در شاهنامه کجاست؟ چرا دیو مازندران سپید است؟ آیا دیو سپید خدای مازندران بوده است؟ دیو سپید کیست؟ به گفته ی آرتور کریستنسن، دیو سپید از نام آورترین دیوان شاهنامه است. او سرکرده و پادشاه دیوان مازندران در روزگار کیکاووس بود. آنچه درباره ی این دیو

ادامه مطلب »
سیمرغ زال را به آشیان خود می برد

درباره زال

درباره زال میتوان گفت او پهلوانیست که به سرزمین حماسه و اسطوره ی ایران “هبوط” کرد. داستان از آنجا آغاز می شود که سامِ جهان پهلوان فرزندی نداشت و این برای پهلوان ایرانشهری که باید از راه تبار و دوده پایدار بماند، و کارکرد پدر در پسر ادامه پیدا کند؛ بسیار گران بود. سام روزگار درازی را به انتظار سپری کرد تا اینکه زال زاده شد. اما آمدن زال آغاز دشواری هایی در زندگی پهلوان ایران زمین بود. نوزاد یک انسان عادی نبود. فردوسی درباره زال می نویسد: تنش نقره سیم و رخ چون بهشت بروبر نبینی یک اندام زشت از آهو همان کش سپیدست مو… یا به گفته ی دکتر منوچهر ستوده: از نوادر بنی آدم یکی آنست که در زمین سیستان شخصی بود نام وی سام بن نریمان. زن وی آبستن شد. پسر بزاد سیه چون قیر، و مویی سپید چون شیر. سام سپید بود و مادرش (مادر زال) سپید، از وی ننگ می داشتند و (سام) گفت:”من سپیدم و مادرش سپید است فرزند چرا سیاه است؛ این مگر از نسل دیو باشد”. وی را به کنار دریا برد تا ماهی وی را بخورد. آفریدگار چنان کرد که سیمرغ از آنجا بگذشت. وی را بربود و ببرد اورا

ادامه مطلب »
نام خدایان آشور و بابل

نام خدایان آشور و بابل

نام خدایان آشور و بابل را به این منظور گردآوری کردم که تمام ایزدان شناخته شده یا کمتر شناخته شده را از منابع گوناگون در یک نوشتار فهرست کنم. در میان نام خدایان آشور و بابل با چند گروه از خدایان روبرو می شویم: خدای خدایان: مردوک؛ دارای ۵۰ عنوان خدایان مانند: دارنده لوح سرنوشت،ایزد بهار، ایزد کشاورزی، خدای زمین، خدای زندگی و خدای درمانگری خدایان آب : اپسو، تیامت، نانشه خدایان آتش: نوسکو، گیبیل (جیبیل) خدایان نجومی: سین، شمش، ایشتر، نینورتا (نین گیرسو، که آن را صورت فلکی جبار یا نسق می دانستند) خدایان زمین: انکی (ائا، نودیمو، نینی کیگو)، دامکینا (نینکیبه یا دامگالنو)،نین خورساگ ( گا-توم-دوگ، بائو، ایفی نیو گولا) خدایان آسمان: انو، خدایان هوا، باد و طوفان: اداد، انلیل (بعل) خدایان درو و شبانی: دوموزی (تموز، خدای درو)،نینورتا (یا نین گیرسو،خدای کشت) خدایان جهان زیرین: ارشکیگال، نرگال، ایرا خدایان دوزخ: بلبت سری، بلیلی خدایان جنگ: آشور، ایشتار (ایشتر، عشتار و ایناننا)، نینورتا (نین گیرسو) خدایان باروری: آشور خدایان فرزندزایی: نین تود خدایان سرنوشت: آنتو، مامیتو، آنو، انلیل،ائا و مردوک خدایان عشق: ایشتار (ایشتر، عشتارو ایناننا) خدایان دادور: شمش، کادی، نوسکو خدایان گیاه: تموز(خدای گیاهی، ایزد درو)، گشتین (ایزدبانوی تاک)، نین گیشزیدا (ایزدبانوی چوب)، نیسابا (ایزدبانوی غله)، نینورتا

ادامه مطلب »
درباره زال
درباره زال

درباره زال

فرزانه کاوه ۲ بهمن ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر ایران شاهنامه ۰

درباره زال میتوان گفت او پهلوانیست که به سرزمین حماسه و اسطوره ی ایران "هبوط" کرد. داستان از آنجا آغاز می شود که سامِ جهان پهلوان فرزندی نداشت و این برای پهلوان ایرانشهری که باید از راه تبار و دوده پایدار بماند، و کارکرد پدر

ادامه مطلب
نام خدایان آشور و بابل
نام خدایان آشور و بابل

نام خدایان آشور و بابل

فرزانه کاوه ۲۴ دی ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر میانرودان ۰

نام خدایان آشور و بابل را به این منظور گردآوری کردم که تمام ایزدان شناخته شده یا کمتر شناخته شده را از منابع گوناگون در یک نوشتار فهرست کنم. در میان نام خدایان آشور و بابل با چند گروه از خدایان روبرو می شویم: خدای

ادامه مطلب
افسانه‌ وانواع آن
افسانه‌ وانواع آن

افسانه‌ وانواع آن

فرزانه کاوه ۵ آذر ۱۴۰۱ افسانه و اسطوره ۰

افسانه‌‎ و انواع آن موضوعی است که از سده‌ی نوزدهم مورد توجه قرار گرفته است. در اروپا نخست گریم، ویلهلم و یاکوب به شناسایی افسانه پرداختند. در ایران صبحی، قصه گو و افسانه نویس گرانمایه معاصر بیش از هر کسی شناخت افسانه و انواع آن

ادامه مطلب
نبرد مردوک و تیامت
نبرد مردوک و تیامت

نبرد مردوک و تیامت

فرزانه کاوه ۱۳ آبان ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر میانرودان ۲

نبرد مردوک و تیامت بخشی از حماسه آفرینش بابلیست. در این حماسه که آن را با نام انوماالیش می شناسند، مردوک نقش اساس دارد. چرا که اوست که بر تیامت پیروز می شود و کیهان را سازمان می بخشد. این حماسه از آنجا آغاز می

ادامه مطلب
تحلیل انوما الیش
تحلیل انوما الیش

تحلیل انوما الیش

فرزانه کاوه ۲۷ مهر ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر میانرودان دسته‌بندی نشده ۰

تحلیل انوما الیش یا حماسه آفرینش را از دو کتاب ارزشمند اسطوره آفرینش بابلی و فرهنگ اساطیر آشور و بابل می آورم. در آغاز اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که انوما الیش کهن ترین اسطوره ی آفرینش و از آن مردمان بابلست.

ادامه مطلب
درباره انوما الیش
درباره انوما الیش

درباره انوما الیش

فرزانه کاوه ۱۸ مهر ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر جهان ۲

درباره انوما الیش Enuma Elish می دانیم این اسطوره شناخته شده ترین اسطوره آفرینش اقوام سامیست. این اسطوره مربوط به دوران پیش از تورات است. هرچند نمی توان آن را یک اسطوره منحصر به فرد دانست ولی میتوان گفت انوما الیش شکل اَکَدی شده ی

ادامه مطلب
اسطوره طوفان
اسطوره طوفان

اسطوره طوفان

فرزانه کاوه ۱۲ مهر ۱۴۰۱ اساطیر اسطوره شناسی ۴

اسطوره طوفان اسطوره ایست که در داستانهای اساطیری بسیاری از کشورها و فرهنگ ها تکرار شده است. اما شاید بتوان گفت شناخته شده ترین آنها اسطوره طوفان بابلی و سومریست. این اقوام در دره دجله و فرات زندگی می کردند. آنها همیشه شاهد سیلهای مصیبت

ادامه مطلب
ایناننا کیست؟
ایناننا کیست؟

ایناننا کیست؟

فرزانه کاوه ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ اساطیر اساطیر جهان ۶

ایناننا کیست؟ ایناننا شکل سومری اسطوره ی شناخته شده ی ایشتر یا ایشتار است. در اساطیر سومری دوموزی Dumuzi و ایناننا Inanna یک زوج بودند. ایناننا ملکه یا ایزدبانوی آسمان بود. او را الهه عشق، حس، باروری، زایش و همچنین جنگ می دانند. ایناننا قدرتمندترین

ادامه مطلب

طراحی و اجرا: کاویان مشایخی